Skład mleka matki – co jest w nim wyjątkowego?

Spis treści

Pokarm kobiecy ma niezwykle cenny skład, który dostarcza wszystkich składników odżywczych i dostosowuje się do aktualnych potrzeb dziecka. Ponadto chroni przed rozwojem wielu chorób w późniejszym etapie życia. Jest pokarmem tanim, higienicznym i gotowym do bezpośredniego podania. Jaki jest zatem skład mleka kobiecego i dlaczego jest tak unikalny?

Acidolac® Baby krople

Zawiera jeden z najlepiej przebadanych szczepów bakterii LGG. Dla noworodków (od pierwszych dni życia), niemowląt i dzieci.
Sprawdź produkt >>
Acidolac®

Do stosowania w celu uzupełnienia flory bakteryjnej jelit, kiedy w przewodzie pokarmowym może dojść do zmian w składzie mikroflory.
Sprawdź produkt >>
Acidolac® Baby saszetki

Preparat łączy w składzie szczep bakterii probiotycznych BifidobacteriumBB-12® i fruktooligosacharydy (FOS). Dla niemowląt i dzieci.
Sprawdź produkt >>
Acidolac® caps

Produkt można stosować w podróży ze zmianą strefy klimatycznej, kiedy w przewodzie pokarmowym dochodzi do zmian w składzie mikroflory.
Sprawdź produkt >>
Acidolac® Junior o smaku białej czekolady

Do stosowania w celu przywrócenia właściwej równowagi flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.
Sprawdź produkt >>
Acidolac® Junior o smaku truskawkowym

Do stosowania w celu przywrócenia właściwej równowagi flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.
Sprawdź produkt >>
Acidolit® elektrolity smak jabłkowy

Do stosowania w stanach zwiększonej utraty wody oraz składników mineralnych w organizmie (biegunka oraz biegunka połączona z wymiotami).
Sprawdź produkt >>
Acidolit® elektrolity smak malinowy

Chroni organizm przed nadmierną utratą wody i cennych składników mineralnych (w trakcie biegunki oraz biegunki połączonej z wymiotami).
Sprawdź produkt >>
Acidolit® elektrolity smak neutralny

Do stosowania w celu uzupełniania płynów oraz składników mineralnych w organizmie podczas biegunki oraz biegunki połączonej z wymiotami. Dla niemowląt.
Sprawdź produkt >>
Entero Acidolac®

Liofilizowane kultury drożdżowe probiotycznego szczepu zawarte w preparacie to przebadane kultury drożdżowe stosowane u niemowląt, dzieci oraz dorosłych.
Sprawdź produkt >>

Podstawowy skład mleka matki

Pokarm mamy zawiera m.in. wodę, białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne, enzymy oraz składniki przeciwinfekcyjne.

Białko

Mleko kobiety karmiącej zawiera 0,89–1,4 g białka w 100 ml i jest to wartość niezależna od diety mamy. Około 2/3 tej ilości stanowią białka serwatkowe, np. laktoferyna, które dobrze się trawią i nie zalegają w żołądku. Laktoferyna wiąże żelazo, ułatwiając jego przyswajanie, i hamuje namnażanie się bakterii, dzięki czemu zapobiega infekcjom. Około 1/3 białek mleka stanowi kazeina, która zwiększa wchłanianie cynku, miedzi i wapnia w przewodzie pokarmowym. Naturalny pokarm zawiera także wiele aminokwasów, np. taurynę i cystynę. Wspomagają one rozwój mózgu i tkanek oka. Tauryna ułatwia także trawienie i wchłanianie tłuszczów. Białka mleka kobiecego mogą się przyswajać nawet w 100%.

Tłuszcze

Zapewniają organizmowi dziecka około 50% dziennego zapotrzebowania energetycznego. W składzie mleka matki znajdują się m.in. wolne kwasy tłuszczowe, które działają przeciwwirusowo, przeciwgrzybicznie, przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, a także długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, mające korzystny wpływ na ostrość widzenia, zdolności poznawcze dziecka, rozwój układu nerwowego i oddechowego. Tłuszcze w mleku kobiecym mogą przyswajać się nawet w 95%. Są natomiast najbardziej zmiennym składnikiem mleka kobiecego, zależnym od czasu jednego karmienia, pory dnia, odstępu między karmieniami czy też stopnia opróżnienia piersi.

Węglowodany

Laktoza w mleku kobiecym

Głównym cukrem występującym w pokarmie kobiecym jest laktoza. Jej stężenie w mleku matki jest stałe i wynosi 6,8g/100 ml. Cukier ten składa się z glukozy, która jest źródłem energii, oraz galaktozy, przyspieszającej dojrzewanie układu nerwowego. Ponadto laktoza w mleku kobiecym ułatwia wchłanianie wapnia, magnezu i żelaza z pokarmu oraz wzrost kości. Jest niezbędna dla bakterii jelitowych, ułatwiających trawienie węglowodanów i hamujących rozwój drobnoustrojów.

Inne węglowodany

Inne węglowodany obecne w mleku – oligosacharydy i glikoproteidy – wiążą witaminę B12 i kwas foliowy, ułatwiając ich przyswajanie.

Witaminy i inne składniki mineralne

W składzie mleka kobiecego występują niewielkie, ale wystarczające ilości składników mineralnych, nie powodując przeciążenia nerek dziecka. Właściwa proporcja jonów wapnia do fosforu zapewnia dobre wchłanianie tych pierwiastków i odpowiednią mineralizację kości, a wysoka przyswajalność żelaza, zapobiega wystąpieniu niedokrwistości z niedoboru żelaza w pierwszym półroczu życia dziecka.

Wszystkie witaminy występują w pokarmie naturalnym w ilościach zazwyczaj pokrywających zapotrzebowanie dziecka, poza witaminą D, która w polskich warunkach klimatycznych wymaga suplementacji. Pierwiastki śladowe występują w większej ilości w mleku kobiecym niż w krowim, a do najważniejszych należą cynk i miedź. Miedź uczestniczy w tworzeniu elementów krwi oraz w procesie kostnienia, a cynk przyczynia się do prawidłowego przyrostu masy ciała.

Inne wartościowe składniki mleka kobiecego

Co jeszcze jest w mleku matki?

Nukleotydy – zwiększają produkcję przeciwciał i aktywność komórek walczących z drobnoustrojami.
Immunoglobulina sekrecyjna – działa przeciwwirusowo, przeciwgrzybicznie, przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.
Żywe komórki krwi (np. limfocyty B i T) – biorą udział w tworzeniu odporności organizmu.
Hormony.

Skład mleka matki zależny od fazy karmienia

Mleko przedporodowe może pojawić się już około 16. tygodnia ciąży. Jest bogate w białko, ale zawiera mniejsze ilości węglowodanów i tłuszczów.
Mleko wcześniacze zawiera dużo białka, tłuszczów, żelaza, magnezu, fosforu, wapnia, a mniej laktozy.
Siara to pokarm występujący 4–6 dni po porodzie. Składa się z dużych ilości immunoglobulin i leukocytów.
Mleko przejściowe zawiera mniejszą ilość białka i immunoglobulin, natomiast większą tłuszczów i laktozy.
Mleko dojrzałe pojawia się około 2 tygodni po porodzie. Dostarcza więcej laktozy i tłuszczów, a mniej białka.

Co jest w mleku matki – czym się różni od krowiego?

Czym się różni mleko kobiece od krowiego? Poniżej przedstawione są najważniejsze składniki i ich różna zawartość w obydwu mlekach.

Składniki	Mleko kobiece (w 100 ml)	Mleko krowie (w 100 ml)
Energia w 100 ml	71 kcal	61 kcal
Białko ogółem	0,89-1,4g	3,4 g
Białka kazeinowe	30% białka ogółem	82% ogółem
Białka serwatkowe	70% białka ogółem	18% białka ogółem
Tłuszcze ogółem	3,9-4,4g	3,7g
Nasycone kwasy tłuszczowe	2,07g	2,1g
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe	1,63g	1,11g
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe	0,4g	0,1g
Węglowodany ogółem	7,2 g	4,8 g
Laktoza	6,8g	4,6g
Składniki mineralne ogółem	0,2g	0,7g

Mleko kobiece jest unikalnym pokarmem, które zaspokaja wszystkie potrzeby dziecka, dostosowując się do jego potrzeb i stanu zdrowia, poprzez zmianę zawartości poszczególnych składników. Nie do przecenienia są również odległe korzyści z karmienia piersią, dlatego warto karmić piersią przez min. sześć miesięcy.

Bibliografia:

1. Pawlus B., Kordek A., Łoniewska B., Podstawowe składniki mleka kobiecego – najnowsze wiadomości, Medycyna Rodzinna 5/2004, s. 213-216
2. Karmienie piersią w teorii i praktyce, pod red. M. Nehring-Gugulskiej, M. Żukowskiej-Rubik, A. Pietkiewicz, wyd. 2, Kraków 2017
3. Kowalska D., Gruczyńska E., Bryś J., Mleko matki – pierwsza żywność w życiu człowieka, Probl Hig Epidemiol 2015; 96(2): 387–398
4. Centrum Nauki o Laktacji http://kobiety.med.pl/cnol/index.php
5. Krawczyk M., Pokarm kobiecy [w:] Propedeutyka pediatrii. PZWL, Poznań 2002, 151-153
6. Jankowski A. (red.), Pokarm kobiecy a mleko krowie [w:] Kompendium pediatrii praktycznej. Cornetis, Wrocław 2010, 567-570
ZIEL/794/03-2018

Składniki	Mleko kobiece	Mleko krowie
Białka (%)	1	3,4
Kazeiny	0,3	2,6
Serwatkowe	0,7	0,8
Tłuszcz	3,8	3,5
Laktoza	7	5
Składniki stałe	12,4	12,5
Popiół	0,2	0,7
Kazeiny (% całości)
As1-kazeina	–	40
As2-kazeina	–	8
B-kazeina	85	38
K-kazeina	15	12
Rozmiar miceli	50	150
Białka serwatki (% całości)
a-laktoalbumina	26	17
b-laktoglobulina	–	43
Laktoferyna	26	ślad
Albumina osocza	10	5
Lizozym	10	ślad
Immunoglobulina	16 (IgA)	10 (IgG)
Kwasy tłuszczowe (% całości)
Nasycone	48,2	65,6
Jednonienasycone	39,8	30,3
Wielonienasycone	10,8	4,5
Witaminy (mg/ml)
A/B1/B2/B6/B12/C	0,53/0,15/0,37/0,1/0,0003/47	0,37/0,42/1,72/0,48/0,00045/18
D/E/K/karoten/niacyna	0,001/5,4/0,015/0,24/1,7	0,0008/1,1/0,03/0,21/0,9
Kw.foliowy/pantotenowy/biotyna/inozitol	0,043/2,1/0,007/300	0,053/3,6/0,036/160
Składniki mineralne Na/K/Ca/Mg/P/Cl/I (mg/100g)	15/58/34/3/15/42/7	43/156/120/11/94/87/30
Zn/Cu/Co (μg/mL)	1-3/0,2-0,4/0,1	4/0,05-0,2/–
Mn/F/Se/Al/Cr/Mo (ng/mL)	3-6/4-15/15-20/4-14/0,2-0,4/1-2	21/19/10/27/5-15/22